تست بتن؛ ارزیابی کیفیت بتن در سازه
تست بتن یکی از اصلی‌ترین مراحل کنترل کیفیت در پروژه‌های عمرانی است. پیش از اجرای عملیات، طرح اختلاط بتن در آزمایشگاه تعیین می‌شود و هنگام بتن‌ریزی نیز با نمونه‌گیری و آزمایش، کیفیت بتن کنترل می‌گردد.
این آزمایش‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند:
•روش‌های غیرمخرب (NDT)
•روش‌های مخرب
⸻
تست‌های غیرمخرب بتن
در این روش‌ها بدون آسیب‌زدن به المان‌های سازه، مقاومت و یکپارچگی بتن ارزیابی می‌شود. نتایج معمولاً با استفاده از منحنی‌های کالیبراسیون به مقاومت فشاری مرتبط می‌شوند.
مهم‌ترین تست‌های غیرمخرب:
•چکش اشمیت: ارزیابی سختی و مقاومت سطحی بتن (ASTM C805)
•التراسونیک (UPV): سنجش یکنواختی، ترک‌ها و کیفیت داخلی بتن
•هافسل (نیم‌پیل): تعیین احتمال خوردگی آرماتور و نقاط نیازمند ترمیم
•پول‌آف (Pull-Off): اندازه‌گیری مقاومت چسبندگی سطح
•نفوذپذیری (Penetration): تخمین مقاومت نسبی بتن
•کربناسیون: تعیین عمق نفوذ CO₂ و تغییر PH
•اسکن میلگرد: بررسی محل، قطر و کاور میلگردهای مدفون
این تست‌ها بدون تخریب سازه انجام می‌شوند و برای بررسی وضعیت سازه‌های عمرانی، صنعتی و زیرساختی بسیار کاربردی‌اند.
⸻
تست‌های مخرب بتن
در روش‌های مخرب، نمونه‌گیری یا تخریب محدود انجام می‌شود تا مقاومت واقعی بتن اندازه‌گیری شود. این آزمایش‌ها دقت بسیار بالایی دارند.
مهم‌ترین تست‌های مخرب:
•کرگیری (مغزه‌گیری): دقیق‌ترین روش تعیین مقاومت فشاری؛ نمونه سیلندری از بتن با مته الماسی استخراج می‌شود.
•Pull-Out (بیرون‌کشیدگی): اندازه‌گیری نیروی لازم برای بیرون‌کشیدن صفحه فولادی مدفون در بتن
•Break-Off (پاره‌شدگی): ارزیابی مقاومت کششی ناحیه سطحی بتن
پس از انجام تست‌های مخرب، بخش آسیب‌دیده با روش‌های ترمیمی اصلاح می‌شود تا عملکرد عضو سازه حفظ شود.
⸻
آزمایش‌های بتن تازه
برای کنترل کیفیت بتن در لحظه اجرا، آزمایش‌های زیر انجام می‌شود:
•اسلامپ (روانی بتن): سنجش کارایی و سهولت شکل‌پذیری
•آب‌انداختگی: بررسی جداشدگی آب از بتن تازه
•تجزیه بتن: تعیین مقدار شن، ماسه، سیمان و آب
•دمای بتن: کنترل دما جهت جلوگیری از کاهش مقاومت و مشکلات گیرش
•زمان گیرش: بررسی شروع سخت‌شدن بتن (روی ملات/خمیر سیمان)
•وزن مخصوص بتن: کنترل طرح اختلاط
•تعیین درصد هوا: اندازه‌گیری هوای عمدی یا غیرعمدی بتن
⸻
کنترل کیفی بتن
کیفیت بتن در سه مرحله بررسی می‌شود:
1.بتن تازه: اسلامپ، دما، وزن مخصوص، درصد هوا
2.بتن سخت‌شده (نمونه‌های آزمایشگاهی): مقاومت فشاری در سنین استاندارد
3.بتن سخت‌شده در سازه: کرگیری یا تست‌های غیرمخرب برای ارزیابی مقاومت واقعی
این فرایندها برای تضمین کیفیت، افزایش دوام سازه و تأیید نهایی بتن در پروژه‌های کوچک تا سازه‌های بزرگ عمرانی ضروری‌اند.